Een 19-jarige Nederlandse speler is door de FIDE Ethics & Disciplinary Commission (EDC) voor drie jaar geschorst, waarvan één jaar voorwaardelijk. Aanleiding is het aantreffen van een verborgen mobiele telefoon in zijn sok tijdens een toernooi in Vlissingen in augustus 2024. De zaak benadrukt hoe strak FIDE de fairplayregels handhaaft.

De speler, Joeri Harreman (rating <1700), werd uit het HZ University Chess Tournament verwijderd nadat arbiters een toestel bij hem vonden. De EDC-publicatie volgde vorige week, na onderzoek door FIDE’s Fair Play Panel en statistische analyse door IM Kenneth Regan.

Van opvallende resultaten naar onderzoek

De organisatoren merkten Harremans opvallende score op, die door toernooidirecteur Hans Groffen werd getypeerd als “bijna perfect spel.” Slechts drie van zijn partijen telden mee voor rating. In de vijfde partij won hij van FM Esper van Baar (2248), die na afloop de hoofdscheidsrechter alarmeerde. Van Baar verklaarde: “I remember I was impressed by how much theory he knew. I also found his Qe8-Qf8 very peculiar during the game,” en voegde eraan toe: “Then i got blown away after i made a huge tactical error in time trouble.” Later: “He played so accurately, that after I analyzed it I was quite sure.”

De daaropvolgende ronde speelde Harreman op een livebord waar metaaldetectors verplicht waren; hij verloor kansloos van een internationaal meester. In de zevende ronde, zonder scanplicht, begaf hij zich kort na de start naar het toilet. Bij terugkomst verzochten arbiters om een X-ray bodyscan.

Telefoon in sok en weigering om mee te werken

Volgens het scheidsrechtersrapport weigerde Harreman meerdere keren de scan, totdat hem werd gezegd dat verdere deelname zou worden beëindigd en een melding naar FIDE zou volgen. Tijdens de controle werd een telefoon in zijn sok aangetroffen. In zijn mondelinge toelichting tegenover de hoofdscheidsrechter stelde hij dat het “volkomen normaal” is voor jongeren om een telefoon in een sok te dragen. Hij weigerde de telefoon aan te zetten of te laten inspecteren met het argument dat “a phone is private.”

De speler verklaarde dat hij het toestel “vergeten” was en in paniek raakte. Door zijn gebrek aan medewerking werd hij direct uitgesloten en zijn lopende partij verloren verklaard.

Analyse en EDC-oordeel

FIDE’s Fair Play Panel schakelde IM Kenneth Regan in. Regans rapport concludeerde dat de prestaties een Z-score “above the FIDE threshold of 2.5” vertoonden, consistent met computerondersteund spel. Harreman voerde via zijn raadsman aan dat zijn rating misleidend was door geringe partijenbasis, dat er geen bewijs was van daadwerkelijk gebruik van de telefoon en dat niemand hem op heterdaad had betrapt.

De EDC verwierp die verdediging. In de beslissing staat dat het verbergen en meenemen van de telefoon naar het toilet, het verzet tegen de scan en de latere gedeeltelijke bekentenis van de feiten zwaarder wogen. De commissie merkte op dat, als hij niet had valsgespeeld, hij eenvoudig de controle van de telefoon had kunnen toestaan. FIDE legde een schorsing van 36 maanden op, met 12 maanden voorwaardelijk wegens verzachtende omstandigheden: zijn leeftijd, een schoon tuchtdossier, lage rating en getoonde spijt.

Verhouding tot nationale uitspraak en bredere context

Eerder had de bevoegde instantie van de Nederlandse schaakbond hem niet schuldig bevonden aan het “opzettelijk gebruiken of willen gebruiken van een elektronisch apparaat”, maar wel aan andere fairplayovertredingen. Die uitspraak viel vóór publicatie van Regans analyse; het beroep liep nog. De EDC stelde dat FIDE jurisdictie heeft over internationale toernooien, los van nationale beslissingen.

Het incident is het tweede grote fairplaydossier rond het toernooi in Vlissingen. In 2022 kreeg een speler uit Singapore twee jaar schorsing na bekentenis van telefoongebruik tijdens vier partijen in de editie van 2019. Datzelfde jaar werd een andere 19-jarige met een telefoon betrapt op het NK Open, na opvallende reeksen resultaten in amateurevents.

Harreman en zijn juridisch adviseur kozen ervoor niet te reageren op vragen. De uitspraak onderstreept dat FIDE de handhaving van fairplay prioriteit geeft, met technische analyses en strikte controles als instrumentarium. Foto: Tina Rouwendal.

Bronnen: www.chess.com, www.fide.com

Vermelde spelers: Joeri Harreman, Esper van Baar, Hans Groffen, Bart De Vogelaere, Kenneth Regan